گزارش سوره مبارکه مجادله

سوره مبارکه مجادله- نفیسه شهرباف

به نام خدا

این سوره متعرض مطالب گوناگون از احکام و آداب و صفات است. قسمتی از آن مربوط به حکم ظهار است ، قسمتی هم مربوط به نجوی است و قسمتی هم مربوط به آداب نشستن در مجلس و قسمتی راجع به اوصاف کسانی است که با خدا و رسولش مخالفت می کنند و یا با دشمنان دین دوستی می ورزند و کسانی راکه از دوستی با آنان احتراز می کنند معرفی نموده و به وعده ای جمیل در دنیا و آخرت دلخوش می سازد.

در این سوره دو طیف انسان معرفی می گردد: 

1- حزب الله         2- حزب الشیطان 

که حدود الهی این دو گروه را از هم تمییز می دهد( واکنش به حدود الهی این 2 حزب را می سازد )

آیات اول سوره درباره ظهار نازل شده که در عرب جاهلیت یکی از اقسام طلاق بوده ،به این صورت که وقتی مردی قصد حرام کردن همسرش برخود را داشته،چنین حکم غلطی را از جانب خود اعلام میکرده (انت منی کظهر امی :تو نسبت به من مانند پشت مادرم هستی ) با گفتن این کلام همسر مرد از او جدا و تا ابد بر او حرام می شد . بعد از ظهور اسلام یکی از مسلمانان مدینه همسر خود را ظهار کرده و بعد از کار خود پشیمان شد . همسرش نزد رسول خدا رفته و جریان را عرضه داشت و راه چاره ای خواست تا دوباره شوهرش بر او برگردد و با آن جناب مجادله می کرد و به درگاه خدا شکوه می نمود که خداوند سخنان آنان را شنید و استجابت کرد و سبب جاری شدن یک حکم جدید شد.

حکم ها برای خروج از ظهار : 

- آزاد کردن برده  (برده کسی است که در یک حد غلط قرار دارد –فاقد شأن اجتماعی است.  )

- دو ماه روزه داری (سبب کنترل نفس می گردد)

- اطعام 60 مسکین ( مسکین کسی است که ماده اولیه برای حرکت ندارد – اطعام مسکین سبب حرکت دادن فرد مسکین می شود )

پس به طور کلی این احکام سبب کنترل نفس فرد و خارج کردن دیگران از حدود غلط میشود .

اگر ظهار در جامعه باب شود چه نتایجی در پی خواهد داشت :

1-نقش زن در جامعه از بین رفته        2- نسلی دیگر به وجود نمی آید       3- ارتباط های اجتماعی از هم میپاشد       4-مردان دم دمی مزاج می شوند و عنصر کنترلی روی شهوت و هوس خود ندارند.

ظهار : کاری است که به علت عدم کنترل نفس ،فرد با آن خود را در یک حدی محدود میکند.

در آیات بعدی به امر نجوی اشاره شده است.         نجوی : پچ پچ کردن – یک امر پنهانی است .

امر نجوی دارای ماهیت منفی است ،چرا؟ 

نجوی سبب یأس و ناامیدی در جامعه میشود – در زمان پیامبر،کافران باهم نجوی می کردند که موجب ایجاد دلهره وترس در دل مومنان میشد که مبادا دشمنان برضد اسلام برنامه ای دارند.

پیامبر اسلام نجوایی که دارای کارکرد منفی بود رابه نجوی  دارای کارکرد مثبت تبدیل میکردند          این تفاوتی است که حدود الله ایجاد می کند :نجوی وارد حدود اللهی میشود پس خروجی مثبت میشود.

پیامبر به مومنان میفرمایند در این 3 زمینه نجوی نکنید :

1- اثم                  2- عدوان                    3- معصیت رسول 

بلکه در این موارد نجوی کنید : ( نیکی کردن در حالت پنهانی )

1- تقوی           2- بر                    3- تقوی اللهی 

نجوی نوعی جلسه خصوصی با پیامبر بوده که افرادی که تمکن مالی نداشتند نمیتوانستند در این جلسه حضور داشته باشند،که سبب ایجاد  حالت خصوصی سازی  میشود که فقط افراد ثروتمند می توانند با پیامبر دیدار داشته باشند که این خصوصی سازی اجازه نشر احکام را نمی دهد و افراد زیادی از جامعه از این احکا م آگاهی نمیابند و همچنین افراد می توانند حکم را به نفع خود تغییر داده و آن وقت به گوش دیگران برسانند.

برای جلوگیری از به وجود آمدن چنین فضایی آیه ای نازل شد که: برای هر بار رفتن نزد رسول خدا صدقه بدهید. هیچ یک از  افراد آن جامعه به جز حضرت علی (ع )،به خاطر ترس از فقر ( صدقه سبب کاستن از مالشان میشود و فقیر می شوند)

شرایط موجود سبب شد که خداوندبر پیامبر آیه دیگری نازل کرد  ( برای جلوگیری از محرومیت داءم مردم حکم عوض شد تا رحمت از طریق دیگری به مردم برسد ) :

دیگر لازم به دادن صدقه نیست به جای آن نماز به پادارید و زکات بدهید که به پاداشتن نماز سبب اتصال به خدا می شود و دادن زکات در حقیقت  همان صدقه به شکل دیگری است .

صدقه از ریشه صدق است – صدق ادعای شما در ایمان به خدا و اطاعت از رسول .

حال این صدقه چیست؟  اقیموا الصلاة و اتوا زکات 

آیات بعدی اشاره به آداب حضور در یک مجلس دارد : 

زمانی که وارد یک مجلس شدید،برای سایر افراد جا باز کنید،که جاری شدن حکم های جدید را در پی خواهد داشت و خداوند برایتان در بهشت جا باز می کند .

به عنوان جمع بندی:

سوره مجادله به دنبال این است که افراد حزب اللهی تربیت کند با شاخصه اینکه  فرد در محدوده الهی قرار بگیرد و هنر احکام الهی این است که سنت های دست و پا گیر رو از بین برده  و با ساختارهای موجود کاری می کند که ساختار موجود بهترین پاسخ  را داده،بدون اینکه ساختار را تغییریابد .

ظهار به احکام جدیدی مبدل شد که کنترل کننده نفس بودند.

نجوا یک فضای یأس و ناامیدی ایجاد میکند،حدود الهی این نجوی را در خدمت مردم  و تقوی الهی قرار میدهد ونتیجه نهایی فلاح مردم است....